Πώς η Άσκηση προλαμβάνει και καταπολεμά τις δέκα συχνότερες μορφές καρκίνου.
Συνέντευξη στον Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλο
Ασπίδα για τον οργανισμό είναι η άσκηση. Αναμφίβολα τα οφέλη της είναι πολλά και πολυεπίπεδα. Η άσκηση θα μπορούσε να αποτελέσει βασική γραμμή άμυνας στον οργανισμό για τον καρκίνο;
Αυτό απαντά μέσα από το βιβλίο της η Χριστιάνα Λέκκα Υποψήφια Διδάκτωρ (PhD Candidate) στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με γνωστικό αντικείμενο την Άσκηση και τον Καρκίνο.
Το βιβλίο της «Άσκηση Ζωής: Πώς η Άσκηση προλαμβάνει και καταπολεμά τις δέκα συχνότερες μορφές καρκίνου», φέρνει στο φως πολλές έρευνες και απαντά σε ερωτήματα που ίσως για κάποιους να είναι ακόμη ταμπού.
Η ίδια μιλά στο «Υγεία και Ευεξία» τονίζοντας πως η άσκηση είναι μέτρο και πρόληψης αλλά και καταπολέμησης του καρκίνου.
Μια συνέντευξη και ένα βιβλίο που σίγουρα θα αποτελέσουν εφαλτήρια δύναμης και αφύπνισης σε πολλούς. Η υγεία μας είναι σε πρώτο πλάνο και η άσκηση την διατηρεί σε επίπεδα ακμαία ακόμη και όταν ο οργανισμός βάλλεται από τους χειρότερους δυνατούς εχθρούς του.
Μια λέξη «οχτώ γράμματα αλλά με 1000 πρόσωπα». Είναι όντως αυτή η λέξη ο ορισμός του φόβου πέρα από οποιαδήποτε ψυχική φάση που βρίσκεται το άτομο;
«Σαφέστατα. Η λέξη καρκίνος στη συνείδηση των περισσότερων είναι συνώνυμη με την λέξη φόβος και θάνατος. Θα έλεγα ότι λόγω της συχνής χρήσης της έχει αποκτήσει και «πρόσωπο». Το πρόσωπο του «κακού». Αυτό όμως που κάνει τον καρκίνο ακόμα πιο βαρύγδουπη ως λέξη είναι η «δίκαιη» εμφάνισή του. Παίρνει διάφορες μορφές και παρουσιάζεται σε οποιονδήποτε, χωρίς διακρίσεις γεγονός που στο μυαλό μας τον γιγαντώνει κάνοντας τον να φαντάζει ένα ανίκητο «τέρας».».
Γιατί η άσκηση είναι το μέσο πρόληψης αλλά και καταπολέμησης του καρκίνου;
«Η άσκηση είναι το μοναδικό όπλο που μας είναι χρήσιμο και στα τρία στάδια. Στο στάδιο πριν την εμφάνιση της νόσου, στο στάδιο διεξαγωγής αντικαρκινικών θεραπειών αλλά και στο στάδιο μετά την ενδεχόμενη ίαση του ασθενούς. Σε προληπτικό επίπεδο η άσκηση είναι ικανή να μεταβάλλει το μικρο-περιβάλλον των κυττάρων εμποδίζοντας την καρκινογένεση, ρυθμίζει τις ορμόνες που ενοχοποιούνται για τη συμβολή τους στη δημιουργία όγκου, ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και τον αντιοξειδωτικό μηχανισμό των κυττάρων ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στη λύση των χρόνιων φλεγμονών, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη δημιουργία καρκινικών κυττάρων.
Ακόμα και σε καρκίνους που έχουν υπόβαθρο κληρονομικό, η άσκηση μπορεί αλλάζοντας τους μηχανισμούς των κυττάρων να εμποδίσει την καρκινογένεση σε ποσοστό 20% ή να την καθυστερήσει έως και 7 χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της νόσου η άσκηση δύναται να αντιστρέψει όλες τις επιπτώσεις των αντικαρκινικών θεραπειών. Τα επίπεδα κόπωσης, ο πόνος, η δύσπνοια ακόμα και η ναυτία εξομαλύνονται. Τα ευεργετικά της οφέλη δεν σταματούν όμως εκεί. Μετά από σχήματα αντικαρκινικών θεραπειών το σώμα χάνει τη μυϊκή του μάζα αλλά και την οστική πυκνότητά του. Αποτέλεσμα αυτών είναι και η μείωση της καρδιοναπνευστικής λειτουργίας που είναι δείκτης του προσδόκιμου ζωής. Οι περισσότεροι δεν αποβιώνουν από τον καρκίνο αλλά από τις επιπτώσεις που απορρέουν από τις θεραπείες του.
Ακόμα και η επιλογή της θεραπευτικής παρέμβασης έναντι του καρκίνου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την άσκηση. Ένα χαμηλό επίπεδο καρδιοαναπνευστικής ικανότητας, για παράδειγμα, αποτελεί κύρια αντένδειξη για την διεξαγωγή χειρουργικής αφαίρεσης όγκου γιατί διπλασιάζονται οι πιθανότητες θνησιμότητας του ασθενούς.
Η άσκηση σε αυτή την περίπτωση δρα ως μέσο μετατροπής ενός μη εγχειρήσιμου ασθενή σε εγχειρήσιμο. Ο ρόλος της δεν σταματά εκεί. Η ικανότητά της να παρεμβαίνει στον μηχανισμό των κυττάρων, την καθιστά ικανή ακόμα και να παρεμποδίσει τον μηχανισμό της μετάστασης.
Στο στάδιο μετά την ενδεχόμενη ίαση, η άσκηση μπορεί μέσω της ρύθμισης ορμονών να παρεμποδίσει μια εκ νέου καρκινογένεση αλλά και να διαχειριστεί τα «κατάλοιπα» του καρκίνου. Το λεμφοίδημα, τα μυοσκελετικά σύνδρομα καθώς και η διαχείριση δευτερευόντων νοσημάτων αποδεικνύουν περίτρανα τον ευεργετικό της ρόλο.
Με λίγα λόγια η λέξη ΑΣΚΗΣΗ είναι συνώνυμη με τη ΖΩΗ».
Την "Τελεία" σε κάθε πρόταση που μας γράφει η ζωή τη βάζουμε αποκλειστικά "ΕΜΕΙΣ". Ένα σχόλιο σας για αυτή σας τη φράση
«Η ανθρώπινη φύση έχει δυο υποστάσεις, η μια είναι το σώμα και η άλλη η ψυχή. Το σώμα ως ύλη υπόκειται στους κανόνες της φθοράς, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια ασθένεια. Το ζήτημα είναι μέσω της γνώσης και της σωστής πληροφόρησης να μπορέσουμε να καθυστερήσουμε την εμφάνιση οποιασδήποτε ασθένειας ή να την εμφανίσουμε στην πιο ήπια μορφή της.
Δεν υπάρχει δυνατός και αδύναμος άνθρωπος, υπάρχει άνθρωπος με κίνητρο και χωρίς κίνητρο, άνθρωπος ανενημέρωτος και ενημερωμένος.
Με αυτή τη φράση θέλω απλά να τονίσω ότι τίποτα στη ζωή δεν είναι προδεδικασμένο. Αν διαβάζουμε τα ευάλωτα σημεία του εχθρού, είμαστε αυτομάτως έτοιμοι να σταθούμε απέναντί του και να τον κοιτάξουμε κατάματα, αποδυναμώνοντας τον.
Ακόμα και αν η ζωή μας γράψει τη λέξη ΚΑΡΚΙΝΟΣ, μπορούμε να την αντισταθμίσουμε βάζοντας άλλες λέξεις στην πρότασή μας, ενημέρωση, δύναμη, αισιοδοξία, θάρρος. Μια λέξη δεν μπορεί να σταθεί μόνη της σε μια πρόταση, εμείς είμαστε αυτοί που δομούμε την πρόταση, αυτοί που αλλάζουμε τη χροιά της κάθε λέξης αλλά και αυτοί που θα βάλουμε την τελεία. Η στάση μας απέναντι στον καρκίνο είναι καθαρά ατομική υπόθεση».
Γιατί μέχρι σήμερα ενώ και η επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ επικρατούν μύθοι γύρω από τον καρκίνο;
«Η αλήθεια είναι ότι μέχρι και πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχε ομοφωνία στις επιστημονικές έρευνες γύρω από τον καρκίνο και την άσκηση. Μέχρι και σήμερα πολλοί από τους μηχανισμούς δράσης του καρκίνου παραμένουν αδιευκρίνιστοι.
Αυτό καθυστέρησε σημαντικά την ένταξη της άσκησης στη συνείδηση των επαγγελματιών υγείας και μη ως συμπληρωματικό όπλο ενάντια στον καρκίνο.
Από την άλλη η έμφυτη τάση των ανθρώπων να αποφεύγουν οποιαδήποτε πληροφόρηση σχετίζεται με κάτι απειλητικό ενισχύει ακόμα περισσότερο τη μυθοπλασία γύρω από τον καρκίνο».
Η ανθρώπινη φύση έχει την τάση να φοβάται περισσότερο ό,τι βλέπει και λιγότερο ό,τι δεν βλέπει, αναφέρεται στο βιβλίο. Αυτό πώς λειτουργεί στην περίπτωση του καρκίνου;
«Αυτή η φράση ήταν το συμπέρασμα που προέκυψε παρακολουθώντας τη στάση των ανθρώπων απέναντι στους καρκινοπαθείς. Ως άνθρωποι στεκόμαστε πολλές φορές άθελά μας στην επιφάνεια. Στον καρκίνο για παράδειγμα μας τρομοκρατεί η όψη του ασθενούς με μειωμένο το τριχωτό της κεφαλής. Η εικόνα είναι όντως σοκαριστική και προκαλεί άπειρα δυσάρεστα συναισθήματα στον ίδιο τον ασθενή και τον περίγυρό του. Τα διαφημιστικά σποτάκια για δωρεά μαλλιών σε άτομα με καρκίνο τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί και αυτό είναι από την μια πλευρά ευχάριστο γιατί η κοινωνία ευαισθητοποιείται. Δυστυχώς, όμως, μένει μόνο στην ευαισθητοποίηση και όχι στην πραγματική γνώση της κατάστασης.
Η πτώση των μαλλιών είναι μια κατάσταση αναστρέψιμη, οι αλλαγές όμως που γίνονται στο σώμα ενός ανθρώπου με καρκίνο είναι σιωπηλές και εν δυνάμει θανατηφόρες, γιατί συνήθως καθυστερούν να γίνουν αντιληπτές.
Γι’ αυτές πρέπει να ενημερωθούμε για αυτές πρέπει να μιλάμε στους ανθρώπους που πάσχουν, γιατί πολύ απλά αυτές δεν καθορίζουν μόνο την ψυχολογία του αλλά το σημαντικότερο ... το προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής του».
Είναι εγωιστικό να παίρνουμε εμείς αποφάσεις για τις ζωές των άλλων;;
«Ναι, είναι εγωιστικό να πιστεύουμε ότι εμείς είμαστε ικανοί να πάρουμε αποφάσεις για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτοί οι άλλοι είναι τα παιδιά μας, ο πατέρας μας, η μητέρα μας. Η απόφαση που πρέπει να πάρουμε είναι πώς θα ενισχύσουμε το κίνητρο του ανθρώπου που πάσχει να παλέψει.
Η κάθε δοκιμασία στη ζωή - που μια από αυτές είναι και ο καρκίνος - είναι μια διδακτική στιγμή. Δεν είναι τιμωρία η ασθένεια. Πολλές φορές, μάλιστα μια ασθένεια είναι το κίνητρο για να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας και τις βλαβερές συνήθειες του παρελθόντος.
Η γνώση της παθολογίας του καρκίνου και των τρόπων που μπορούμε να δράσουμε απέναντί του τον κάνει να φαντάζει λιγότερο απειλητικός. Οι άνθρωποι που γνωρίζουν την κατάστασή τους βιώνουν καλύτερη ποιότητα ζωής και αυξάνουν τον προσδόκιμό της. Αυτό συμβαίνει, γιατί -πολύ απλά - έχουν δυνατότητες να επιλέξουν επιπλέον θεραπευτικά μέσα και να προλάβουν μελλοντική επιδείνωση της υγείας τους».
Η αποχή από την άσκηση, σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες, αυξάνει κατά 52% τα γενικά επίπεδα θνησιμότητας εκ των οποίων το 30% συνδέεται με τον καρκίνο…
Είναι σοκαριστικά τα ποσοστά αυτά αλλά ακόμα πιο σοκαριστικό είναι ότι όποιος είναι σωματικά αδρανής έχει τις ίδιες πιθανότητες να εμφανίσει καρκίνο με κάποιον καπνιστή μέτριας συχνότητας. Άλλη πληροφορία ακόμα πιο συγκλονιστική είναι ότι για κάθε αύξηση βάρους της τάξεως πέντε κιλών, οι πιθανότητες καρκινογένεσης αυξάνονται κατά 20%».
Όταν ένα άτομο νοσεί ταυτόχρονα νοσεί και ο περίγυρός του; Θα πρέπει η άσκηση να γίνεται και σε ομαδικό πλαίσιο;
«Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια οργανική, αλλά και ψυχολογική. Οι αγχώδεις διαταραχές και τα περιστατικά κατάθλιψης εμφανίζονται πέρα από τον ασθενή και στα άτομα που τον περιβάλλουν.
Τα ομαδικά προγράμματα εξάσκησης (ασθενής-περίγυρος) είναι μια λύση που δίνει κίνητρο στον καρκινοπαθή ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει την ψυχολογία του περίγυρου και του ίδιου. Η ενεργή συμμετοχή του περιβάλλοντος του ασθενούς μπορεί να αντιστρέψει όλο το αρνητικό κλίμα που έχει φέρει η ασθένεια».
Τέλος, η ιστορία του νεαρού με το τέρας που δεν έκλεισε τα μάτια και τελικά αυτό αποχώρησε, συνοψίζει όλο το περιεχόμενο του βιβλίου;
«Ακριβώς. Πέρα από εγχειρίδιο δράσης το βιβλίο στοχεύει στο να ξανά-συστήσει τον καρκίνο υπό την πραγματική του διάσταση και να παρακινήσει τους αναγνώστες να ενημερωθούν ουσιαστικά γι’ αυτόν. Ό,τι μας φοβίζει, έχουμε μάθει να μην το κοιτάμε στα μάτια, να μην ενημερωνόμαστε για αυτό. Ο καρκίνος είναι η πιο συνηθισμένη ασθένεια στις μέρες μας και όμως εμείς θεωρούμε ότι δεν πρόκειται να έρθουμε αντιμέτωποι. Αφηνόμαστε στην τυχαιότητα των πραγμάτων και αν έρθει η δύσκολη στιγμή, λόγω της ελλιπούς πληροφόρησης, χάνουμε τη γη κάτω από τα πόδια μας και παραδινόμαστε, χωρίς καν να παλέψουμε.
Η πραγματική πρόληψη όμως και μάχη ενάντια στον καρκίνο είναι μόνο η ενημέρωση για τα ευάλωτα σημεία του. Εκείνα τα σημεία που αν εκμεταλλευτούμε προς όφελός μας - είτε δεν έχουμε νοσήσει, είτε νοσούμε - θα μας δώσουν δύναμη».
Λίγα λόγια για το βιβλίο:
Η άσκηση και ο καρκίνος φαντάζουν έννοιες ασύνδετες έως και αντιθετικές στο μυαλό τόσο του κοινού όσο και ορισμένων επαγγελματιών υγείας, ως συνέπεια των μύθων και παρανοήσεων που κυριαρχούν. Η αλήθεια όμως είναι πολύ διαφορετική. Η άσκηση είναι ικανή να επιδράσει ευεργετικά στο στάδιο πριν από τη διάγνωση του καρκίνου, στο στάδιο διεξαγωγής αντικαρκινικών θεραπειών, αλλά και στο στάδιο µετά την ίασή του. Το βιβλίο αυτό έρχεται, συγκεντρώνοντας επιστημονικά δεδομένα, να απαντήσει σε συχνές ερωτήσεις για τον καρκίνο γενικά, αλλά και για τις δέκα συχνότερες µμορφές καρκίνου ειδικά: Πώς η άσκηση έχει προληπτική ικανότητα εναντίον του καρκίνου; Είναι ασφαλές να ασκούμαι όταν νοσήσω από καρκίνο; Σε ποιο στάδιο πρέπει να ξεκινήσω την άσκηση; Νόσησα, µμήπως δεν έχει πλέον αξία η ενασχόλησή µου µε την άσκηση; Ποιες είναι οι ενδεχόμενες σωματικές αλλαγές, που επιφέρουν οι αντικαρκινικές θεραπείες; Πώς η άσκηση βελτιώνει αυτές τις αλλαγές και προλαμβάνει μελλοντικά προβλήματα, που προκαλεί η ασθένεια του καρκίνου; Ποιο είδος άσκησης είναι ευεργετικό για τον δικό µου τύπο καρκίνου; Η άσκηση Ζωής καλύπτει ένα σημαντικό κενό στον χώρο του βιβλίου. Αποσκοπεί µε επιστημονικά αλλά και κλινικά επιβεβαιωμένες παρατηρήσεις να παρακινήσει σε άσκηση ασθενείς σε οποιοδήποτε στάδιο και είδος καρκίνου, καθώς και άτομα, που δεν νοσούν, αλλά λόγω κληρονομικότητας ή του σύγχρονου τρόπου ζωής είναι δυνητικά ασθενείς.
