Να που σημειώσαμε και πάλι μια αρνητική πρωτιά! Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες και στατιστικές, η χώρα μας είναι σήμερα πρώτη στην Ε.Ε. στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών, ενώ την ίδια ώρα, ολόκληρη η Ευρώπη αντιμετωπίζει το φαινόμενο του «τέλους των αντιβιοτικών».
Το μεγάλο κίνδυνο να επιστρέψουμε οι Έλληνες στην εποχή που απλές λοιμώξεις οδηγούσαν στο θάνατο, εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης αντιβιοτικών, επισημαίνει η Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Χρειάζεσαι πραγματικά αντιβίωση;
Τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς. Δεν είναι αποτελεσματικά στις ιώσεις όπως το κρυολόγημα, η γρίπη και η βρογχίτιδα. Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις βακτηριακές λοιμώξεις. Η ορθή διάγνωση και η απόφαση περί αναγκαιότητας των αντιβιοτικών γίνεται μόνο από γιατρό. Όταν παίρνεις αντιβιοτικά χωρίς να τα χρειάζεσαι, μπορεί να βλάψεις την υγεία σου.
Τα αντιβιοτικά όπως όλη η ιατρική κοινότητα επισημαίνει είναι αποκλειστικά για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από μικρόβια και όχι από ιούς. Υπάρχουν δυστυχώς περισσότερα από 250 είδη ιών που προκαλούν τα ίδια συμπτώματα, δηλαδή καταρροή, βήχα, συνάχι, πονόλαιμο, δακρύρροια και χαμηλό πυρετό (κάτω από 38 βαθμούς). Oι περισσότερες όμως από τις λοιμώξεις που μας συμβαίνουν, θεραπεύονται από μόνες τους μέσα σε διάστημα μικρότερο ή μεγαλύτερο των τριών ημερών. Σε τέτοιες περιπτώσεις το κεντρικό σύνθημα είναι «βήχας- πονόλαιμος-συνάχι, ιός είναι θα περάσει».
Ο κόσμος πολλές φορές νομίζει ότι αφού αρρωσταίνει συχνά, φταίει το ότι δεν πήρε αντιβιοτικά- και αυτό είναι λάθος. Κάθε άνθρωπος παθαίνει 3-4 ιώσεις κάθε χρόνο, αλλά η συμπτωματολογία είναι περίπου η ίδια. Τους χειμερινούς μήνες ειδικά, οι ιώσεις μπορεί να είναι τόσο κοντά η μία στην άλλη που ο πάσχων θεωρεί ότι αποτελούν μια και μόνη προσβολή. Τα αντιβιοτικά δεν θεραπεύουν ούτε βοηθούν στην πρόληψη των ιώσεων. Συχνά επίσης, ακούγεται ότι τα αντιβιοτικά χορηγούνται ώστε μια ιογενής λοίμωξη να μην εξελιχθεί σε μικροβιακή- επίσης λάθος: τα αντιβιοτικά δεν προλαμβάνουν μια μικροβιακή λοίμωξη.
Στην Ελλάδα μας έπνιξαν τα αντιβιοτικά...
Η χώρα μας διατηρεί ένα θλιβερό προνόμιο, αφού την τελευταία πενταετία κρατάει τα σκήπτρα στην Ευρώπη στην κατανάλωση αντιβιοτικών και στην αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά τόσο σε νοσοκομειακό επίπεδο όσο και στην κοινότητα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σε Ελλάδα και Κύπρο καταναλώνουμε τρεις φορές περισσότερο αντιβιοτικά ανά κάτοικο και ανά έτος, σε σχέση με τα κράτη που έχουν τη χαμηλότερη χρήση αντιβιοτικών.
Για το πρόβλημα υπάρχουν πολλοί «υπαίτιοι»: η λαθεμένη αντίληψη των ασθενών ότι σε κάθε κρυολόγημα ή λοίμωξη τα αντιβιοτικά βοηθούν, ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν συχνά τα «απομεινάρια» προηγούμενων θεραπειών που έχουν στο σπίτι ή αγοράζουν αντιβιοτικά από το διαδίκτυο, γιατροί που συνταγογραφούν λανθασμένα αντιβιοτικά για ιογενείς λοιμώξεις, φαρμακοποιοί οι οποίοι χορηγούν αναίτια αντιβιοτικά, χωρίς ιατρική συνταγή (και εξέταση από γιατρό).
Μητέρες σε ρόλο γιατρού
Μεγάλη είναι η κατάχρηση αντιβιοτικών στα Ελληνόπουλα όπως αποδεικνύουν διάφορες μελέτες παιδίατρων ανά την Ελλάδα. 5-6 μητέρες στις 10 έχουν εφεδρικά αντιβιοτικά στο φαρμακείο του σπιτιού. Οι μητέρες σε αναλογία 20-40% χορηγούν αντιβιοτικά μόνες τους, χωρίς τη συμβουλή του παιδίατρου, ενώ στην περίπτωση που ο παιδίατρος αρνηθεί τη χορήγηση αντιβιοτικού, το 20% των μητέρων ασκεί πίεση στον παιδίατρο να χορηγήσει αντιβιοτικό ή αλλάζει γιατρό.
Τα αντιβιοτικά δεν είναι καραμέλες
Όπως μας επεσήμανε ο Στάθης Σκληρός, Γενικός Ιατρός και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, καθώς και οι ειδικοί της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας - Μελέτης και Εκπαίδευσης στις Λοιμώξεις, «από τη στιγμή που ο βήχας και ο πονόλαιμος δεν οφείλονται σε κάποια βακτηριακή λοίμωξη, θα κάνουν το κύκλο τους και θα υποχωρήσουν, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγετε σε αντιβίωση».
Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αρκεί είτε μια απλή αντισηψία της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας ή αν υπάρχει φλεγμονή ένα αντιφλεγμονώδες, που καταπραΰνει το λαιμό. Αντίθετα τα σκευάσματα για το λαιμό που περιέχουν αντιβιοτικά είναι αναποτελεσματικά για να αντιμετωπίσουν τον πόνο και τη φλεγμονή του πονόλαιμου, γιατί τα συμπτώματα αυτά είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία ιογενούς αιτιολογίας. Επιπλέον, ευνοούν την ανάπτυξη ανθεκτικών μικροβίων με πολύ δυσάρεστες συνέπειες. Για το λόγο αυτό οι γαλλικές υγειονομικές υπηρεσίες στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για την ορθή χρήση των αντιβιοτικών, διέταξαν την απόσυρση από την αγορά όλων των σκευασμάτων που περιέχουν αντιβιοτικά και προορίζονται για την αντιμετώπιση του πονόλαιμου.
Αντιμικροβιακή αντοχή
Με τη λήψη αντιβιοτικών για λοιμώξεις που οφείλονται σε ιούς, δίνουμε την ευκαιρία σε μικρόβια που φιλοξενούνται στο σώμα μας και αποτελούν τις λεγόμενες φυσιολογικές χλωρίδες μας, να αναπτύξουν κώδικες αντοχής στα χορηγούμενα αντιβιοτικά. Δυστυχώς, αυτές τις πληροφορίες μπορούν να τις μεταβιβάσουν εύκολα σε παθογόνα μικρόβια που πιθανόν να μας προσβάλουν στο μέλλον.
Στις χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση αντιμικροβιακών απαντάται και το υψηλότερο ποσοστό αντιμικροβιακής αντοχής. Στην Ελλάδα, η κατανάλωση προηγμένων κεφαλοσπορινών είναι 256 φορές υψηλότερη από ότι στη Δανία. Επομένως, όσο και αν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε νέα αντιβιοτικά, φαίνεται ότι τα «έξυπνα» μικρόβια θα βρίσκουν τρόπο να αναπτύξουν αντοχή και σε αυτά.
Η μόνη λύση, είναι η αποφυγή της άσκοπης κατανάλωσης αντιβιοτικών, που βοηθά στον περιορισμό της αντοχής των μικροβίων- ακόμη και όταν αυτή έχει εγκατασταθεί. Γιατί τα ανθεκτικά βακτήρια καταναλίσκουν πολλή ενέργεια και «κουράζονται» να επιβιώσουν. Όταν δε σταματήσει η πίεση του αντιβιοτικού, απενεργοποιούν τους μηχανισμούς αντοχής και γίνονται ξανά ευαίσθητα.
Να θυμάστε λοιπόν:
- Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να σας βοηθήσουν να αναρρώσετε από λοιμώξεις που προκαλούνται από ιούς, όπως το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη.
- Η αλλαγή στο χρώμα της βλέννας από τη μύτη είναι αναμενόμενη στις ιώσεις. Κίτρινη, πράσινη ή παχύρρευστη βλέννα δεν χρειάζεται αντιβιοτικά.
- Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις οι βρογχίτιδες προκαλούνται από ιούς. Τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς.
- Τα αντιβιοτικά δεν εμποδίζουν τη μετάδοση των ιών σε άλλους ανθρώπους.
- Το μόνο που επιτυγχάνετε με την άσκοπη χρήση αντιβιοτικών είναι η ανάπτυξη αντοχής των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Έτσι, αν χρειαστείτε αντιβιοτικά στο μέλλον, αυτά μπορεί να μην έχουν πλέον αποτέλεσμα.
- Κάνετε χρήση αντιβιοτικών μόνο με ιατρική συνταγή. Μη χρησιμοποιείτε φάρμακα που έχουν μείνει από προηγούμενη θεραπευτική αγωγή ή αντιβιοτικά χωρίς ιατρική συνταγή.
- Τα αντιβιοτικά δεν είναι καραμέλες.
- Μην τα αποθηκεύεις, μην τα μοιράζεσαι με άλλους.
- Μην τα ζητάς από το φαρμακοποιό σου χωρίς ιατρική συνταγή.
Ας θυμηθούμε τη «συνταγή της γιαγιάς»
Στο κρυολόγημα, στις ιώσεις και στη γρίπη, η ξεκούραση, η καλή διατροφή με τις ζεστές σούπες και τα αφεψήματα βοτάνων μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Τα περισσότερα κρυολογήματα υποχωρούν μόνα τους. Μπορεί να χρειαστεί μία βδομάδα ή και περισσότερο. Τα παυσίπονα και τα αντιπυρετικά μπορούν να μας ανακουφίσουν από τα συμπτώματα. Πλένουμε τα χέρια μας για να προφυλαχθούμε από τις λοιμώξεις.
Τα περισσότερα μικρόβια μεταδίδονται με τα χέρια μας. Το συχνό πλύσιμο των χεριών βοηθάει στο να κρατήσουμε τα μικρόβια μακριά από το σώμα μας. Πλένετε τακτικά τα χέρια σας και τα χέρια των παιδιών σας, για παράδειγμα μετά από φτέρνισμα ή βήξιμο, πριν αγγίξετε άλλα αντικείμενα ή ανθρώπους.
