Το οξειδωτικό στρες είναι η κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα του οργανισμού υποχρεώνονται σε υπερεργασία, καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες οξυγόνου και παράγουν άχρηστες για τον οργανισμό ουσίες, τις περίφημες ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες συνδέονται άμεσα με τις διαδικασίες γήρανσης. Οι περίσσιες τοξίνες επιταχύνουν τις βλάβες που προκαλούνται με το πέρασμα του χρόνου σε διάφορα επίπεδα: πλήττουν τους ιστούς, όπως το δέρμα, αποδυναμώνοντάς το από τις υποστηρικτές ουσίες του, ευνοούν τις καρδιακές και αγγειακές παθήσεις, και αυξάνουν τον κίνδυνο νευρολογικών διαταραχών. Η συνεχής επιθετική δράση των ελευθέρων ριζών πάνω στα κύτταρα καταστρέφει τις δομές τους και μπορεί να τροποποιήσει ακόμα και τη γενετική δομή, το DNA.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά ειδικά τεστ, τα οποία εύκολα και γρήγορα υπολογίζουν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών και σας αποκαλύπτουν αν κινδυνεύετε από το λεγόμενο οξειδωτικό στρες
Η αξιολόγηση του οξειδωτικού στρες, είναι ένα μέσο για την εκτίμηση της πραγματικής κατάστασης της υγείας του οργανισμού και της ετοιμότητας του ανοσοποιητικού συστήματος. Ουσιαστικά, η εξέταση δεν μετράει απευθείας τον αριθμό των ελευθέρων ριζών, που είναι ουσίες ασταθείς και έχουν σύντομη διάρκεια ζωής, αλλά τις ουσίες που παράγονται ως αποτέλεσμα της δράσης τους, τα λεγόμενα υδροϋπεροξείδια.
Το τεστ θα πρέπει να πραγματοποιείται από όλους τους ενήλικες ως μέσο πρόληψης και συστήνεται να επαναλαμβάνεται δύο φορές το χρόνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νέα τεστ αποκαλύπτουν ακόμα πόσο απαραίτητη είναι μία αντιοξειδωτική θεραπεία με βιταμίνες, φλαβονοειδή και μεταλλικά στοιχεία.
Οι παράγοντες κινδύνου
Οι ειδικοί εξηγούν ότι ως ένα βαθμό η παρουσία των ελευθέρων ριζών στον οργανισμό είναι απολύτως φυσιολογική, αν όμως ο αριθμός τους υπερβεί για διάφορους λόγους κάποια συγκεκριμένα επίπεδα, τότε γίνονται επικίνδυνες για την υγεία. Τι μπορεί να προκαλέσει την αύξησή τους; Οι ελεύθερες ρίζες πολλαπλασιάζονται στον οργανισμό είτε λόγω εξωγενών, είτε λόγω ενδογενών παραγόντων. Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου είναι οι ακόλουθοι.
Οι φλεγμονές
Αν τα κύτταρα έχουν υποστεί φλεγμονή εξαιτίας μιας αμυχής ή λόγω παρουσίας ενός βλαβερού παράγοντα, τότε για να αμυνθούν και να αποκατασταθούν, εργάζονται περισσότερο και έτσι καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια και καίνε περισσότερο οξυγόνο. Αυτός ο μηχανισμός οδηγεί στον σχηματισμό ελεύθερων ριζών. Γι’ αυτό και όσοι υποφέρουν από χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του οργανισμού, όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα, θα πρέπει να κρατάνε υπό έλεγχο τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών στο αίμα τους.
Το κάπνισμα
Ο καπνός του τσιγάρου αποδυναμώνει τις ικανότητες άμυνας του οργανισμού, μειώνοντας τις ποσότητες των βιταμινών Α, C, Ε, Β9 και Β12, και προκαλεί βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα.
Η κατάχρηση αλκοόλ
Σε αυτήν την περίπτωση, το συκώτι υποχρεώνεται σε υπερεργασία προκειμένου να αποβάλλει το αλκοόλ μέσω των ούρων. Αυτή η διαδικασία καταπονεί τα κύτταρα και επιταχύνει τον μεταβολισμό, με αποτέλεσμα να παράγονται περισσότερες άχρηστες ουσίες.
Η λανθασμένη διατροφή
Μία διατροφή πλούσια σε αλλαντικά και λιπαρά κρέατα δεν είναι υγιεινή: αυτά τα τρόφιμα πέρα από ότι παρέχουν πολλές θερμίδες, κρύβουν συχνά στο λίπος τους ουσίες που μολύνουν τον οργανισμό. Επικίνδυνο για την υγεία είναι και το ψήσιμο των τροφίμων στη σχάρα και τα κάρβουνα, καθότι αφήνει πάνω στην τροφή ίχνη των ουσιών καύσης, οι οποίες είναι βλαβερές για το εντερικό σύστημα. Επιπλέον, πολλές βιταμίνες, κυρίως η C και η Ε, αλλοιώνονται στις υψηλές θερμοκρασίες ψησίματος, όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια τηγανίσματος.
Η μόλυνση του περιβάλλοντος
Τα μόρια των διαφόρων μολυσματικών παραγόντων της ατμόσφαιρας, όπως για παράδειγμα του θειώδους ανυδρίτη και του διοξειδίου του αζώτου, που υπάρχουν στα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα, καταστρέφουν το αναπνευστικό σύστημα. Και στους κλειστούς χώρους όμως των γραφείων και των διαμερισμάτων υπάρχουν διάφορες πηγές μόλυνσης: τα βερνίκια, τα διαλυτικά και τα μονωτικά υλικά που χρησιμοποιούνται για τους τοίχους, μπορεί να περιέχουν βλαβερές χημικές ουσίες.
Η έντονη σωματική δραστηριότητα
Τα αερόβια σπορ (τρέξιμο, κολύμβηση, στατικό ποδήλατο) σε γρήγορο ρυθμό, καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια και καίνε θρεπτικά στοιχεία του οργανισμού, όπως τα σάκχαρα. Αυτό σημαίνει ότι αυξάνονται όλες οι χημικές διαδικασίες μετατροπής στο εσωτερικό του σώματος (μεταβολισμός), με αποτέλεσμα να παράγονται περισσότερες ελεύθερες ρίζες.
Μια φαρμακευτική αγωγή
Η θεραπεία με φάρμακα, ιδίως κορτιζονούχα, μπλοκάρει τη δράση της ινσουλίνης, της ορμόνης που συμβάλλει στον μεταβολισμό της γλυκόζης. Εμποδίζοντας τη δράση της ινσουλίνης, η κορτιζόνη προκαλεί συσσώρευση της γλυκόζης στα κύτταρα, τα οποία δεν καταφέρνουν να τη λιώσουν και σταδιακά παράγουν όλο και περισσότερες ελεύθερες ρίζες.
Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο
Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο χωρίς τα απαραίτητα αντηλιακά φίλτρα προστασίας δρα πάνω στο δέρμα, ξεραίνοντάς το και επιταχύνοντας τη γήρανσή του. Επιπλέον, οι ακτίνες UVA και UVB μειώνουν τα επίπεδα Β-καροτίνης στο αίμα, μιας ουσίας που δρα ως φυσική ασπίδα της επιδερμίδας και την προστατεύει από ερυθήματα και εγκαύματα.
